Yeme bozukluğu, sağlıksız yeme alışkanlıklarının gelişmesine neden olan bir psikolojik rahatsızlık olarak tanımlanmaktadır. Yeme bozukluğu olan kişiler, düzensiz ve kötü beslenme alışkanlıklarına sahip oldukları için sağlıkları her zaman tehdit altındadır. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülür, ancak kadınlarda görülme oranı daha fazladır. Zayıflığa önem vermek, kilo alıp şişmanlamaktan korkmak ve buna rağmen evde fazla fazla yiyecek içecek bulunması kişilerin yeme bozukluğuna sahip olması için zemin hazırlamaktadır.
Yeme bozukluğu çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtilerin en sık görülenleri;
- kişinin bir anda aşırı yemek yemesi veya yemesini aşırı kısıtlaması,
- yemek sonrası kusma
- yemek sonrası ağır egzersiz yapması, şeklinde sıralanabilir.
Yeme bozukluğu, yaşamımızın herhangi bir evresinde görülebilir. Ancak çoğunlukla genç kızları ve genç kadınları etkileyen bir sağlık problemidir.
Yeme bozukluğuna neden olan bazı risk faktörleri vardır. Erken olgunlaşmak, kilolu olma endişesi, düşük benlik saygısı ve mükemmelliyetçilik gibi bireysel risk faktörleri; Ailede şişman bireylerin bulunması, fiziksel veya cinsel istismar, aşırı korumacı ebeveynler gibi ailesel risk faktörleri; Alay konusu olma, akranlar arasındaki kilolu olma endişesi, grup içinde zayıf olma isteği, toplumsal güzellik dayatmaları ya da medya etkisi gibi sosyokültürel risk faktörleridir.
Yeme bozuklukları dediğimiz zaman hepimizin aklına bulimia nevroza ya da anoreksiya nevroza gelse de tipik yeme bozuklukları dediğimiz tıkanırcasına yeme bozukluğu, gece yeme sendromu, pika ve geri çıkarma bozukluğudur. Hepsinden kısaca bahsetmek gerekirse;
Anoreksiya Nevroza: Kişinin olması gereken kilonun altında vücut ağırlığına sahip olmasıdır. Kişi şişman olmaktan yoğun şekilde korkar ve beden imgesinde bozukluk mevcuttur. Çevredekilerin tehlikeli derecede zayıf olduğunu söylese bile fazla kilolu olduklarını düşünebilirler. Kilo almaktan korkabilir ve mümkün olduğunca kilolarını düşük tutmaya çalışırlar, genellikle vücut ağırlığının %20 – 50’sini kaybederler.
Bulimia Nevroza: Kişinin engelleyemediği ve tekrarladığı çok fazla yemek yeme davranışından dolayı kilo almayı durdurmak için kendini kusturması, müshil alması veya fazla egzersiz yapması gibi davranışlar sergilediği bir durumdur.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu: Bulimia da olduğu gibi aşırı yiyecek tüketimi burada da mevcuttur ancak kişi çok kısa bir süre içinde düzenli olarak aşırı yeme davranışı gösterirken ardından kilo kontrolü için herhangi bir tedbir almamaktadır. Bu yüzden de bulimia ile karıştırılmamalıdır. Hastalar çok yüksek miktarda enerji aldıkları için obezite, yüksek kan basıncı, kolesterol problemleri, Tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları açısından risk altındadırlar.
Gece Yeme Sendromu: Günlük kalorinin en azından %50’sinin akşam yemeğinden sonra atıştırmalar ile alınması, haftada üç gece en az bir kez uyanma ve sonrasında yüksek kalorili atıştırmaların yapılması ile bu durumun en az üç ay sürmesiyle görülür.
Pika: Yenilebilir olmayan; kil, kum, toprak, buz, saç, metal para gibi maddelerin en az bir süreyle yenmesidir. Neden sonuç ilişkisi belli olmamakla birlikte demir eksikliği ile yakından ilişkilidir. Daha çok gebelerde ve çocuklarda görülen bir yeme bozukluğu çeşididir.
Geri Çıkarma Bozukluğu: Kişinin yiyeceği çiğneyip yuttuktan bir süre sonra bilinçli ve istekli olarak tekrar ağzına gelmesini sağlaması ve tekrar çiğnemesi ile karakterize bir hastalıktır. Daha çok çocuklarda görülen bir yeme bozukluğu çeşididir.
