Birçoğumuz bizi rahatsız eden konularda endişe, kaygı veya takıntılara kapılabiliriz. Ancak çoğu kez günlük hayatımızda ortaya çıkan bu duygular ile baş edebilir ve sorunlarımızı rutinlerimizi etkileme noktasına getirmeden çözüme ulaştırabiliriz. Ama takıntılı düşüncelerin günlük yaşamımızı etkilemesi, günlük aktivitelerimizi kısıtlayacak düzeye gelmesi durumunda aklımıza obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gelmektedir.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan ulusal epidemiyolojik tarama çalışmalarına göre ergenlik ve genç erişkinlik dönemi bozukluğun en sık başladığı yaş grubunu oluşturmaktadır. Erkeklerde kadınlara göre daha erken yaşlarda başlar ancak kadınlarda daha sık görülmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kontrol edilemeyen ve tekrarlayan düşünceler olan obsesyonlar ve tekrarlı bir şekilde sürekli yapma dürtüsü olan kompulsiyonlardan oluşan kronik bir hastalıktır.
Obsesyonlar
Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı fikir ve durdurulamayan düşüncelerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantık dışı olarak değerlendirilirler ve bu düşüncelerden kaçmaya çalıştıkça daha sık ve daha yoğun şekilde ortaya çıkarlar.
Kompulsiyonlar
Görünüşte bir amaca yönelikmiş izlenimi veren her türlü yineleyici davranışlar ise kompulsif yani zorlantı olarak ifade edilmektedir. Bu tepkiler çeşitli davranışları yapmak için dayanılmaz bir istek olarak ortaya çıkar. Kişiler takıntılarının sebep olduğu endişelerden kurtulmak için bu çeşitli davranışları yapmaktan kendilerini alamazlar ve bu davranışlardan oluşan ritüeller oluştururlar. Bu davranışlar kaygı azaltma amacına yönelik ve tekrarlayıcıdırlar. Bireyler kimi zaman saatler süren bu ritüellerle oldukça zaman kaybetmekte ve işlevselliklerini yitirebilmektedirler.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Obsesyon Belirtileri
- Sürekli temizlik yapma isteği
- Sürekli teyit etme ihtiyacı
- Sevdiklerine zarar gelecek korkusunu sürekli düşünmesi
- Zihinden çıkmayan düşünceler
- el yıkama, ocak kapatma gibi bir çok şeyleri tekrar tekrar yapma
- Olur olmadık zamanlarda akılda beliren cinsel görüntüler ve düşünceler
- Belirli rutinler oluşturmak
Kompulsiyon Belirtileri
- Sürekli olarak kontrol davranışlarında bulunmak
- Sürekli olarak sayı saymak
- Aynı duayı birden fazla kez okumak
- Ciddi biriktirme ve toplama davranışları yapmak
- Her şeyi simetrik ve düzgün tutmak
- El sıkışmamak
- Kapı kollarına dokunmamak
Obsesyon Çeşitleri
- Bulaşma Obsesyonu: En sık görülen obsesyondur. Kişiler virüs, pislik, idrar, dışkı veya bakteri gibi maddelerin bulaşmasından korkarlar. Bulaş obsesyonları asla titiz olmak anlamına gelmez.
- Saldırganlık Obsesyonu: Sevdiklerine ve başkalarına zarar verme korkusu ile zarar verebilecek her türlü nesneden ( bıçak vs.) kaçınırlar.
- Kuşku Obsesyonları: Kişiler bir işin yapılıp yapılmadığına emin olamazlar. Örneğin ütünün fişini çektiklerinden ya da ocağın altını kapattıklarından emin olmadıkları gibi ve bu obsesyonu bastırmak için kontrol kompulsiyonu geliştirerek sürekli o işleri kontrol ederler.
- Cinsel Obsesyonlar: Kişilerin aklından utanılan, rahatsız edici görüntüler çıkmaz ve kabul edilemez bir niteliktedir.
- Dini Obsesyonlar: Bu kişiler günaha girme ile ilgili düşünceleri ve günah sayılacak düşünceleri akıllarından çıkaramazlar. Örneğin, Allah’ın varlığını inkar etme, Allah’a küfür etme gibi, Peygamberi tanımamak gibi.
- Simetri Obsesyonu: Bu kişiler eşyalar sıralı düzgün ve simetrik olmazsa çok ciddi bir kaygı hissederler ve rahatsızlık hissi duyarlar. O yüzden her şeyin düzeni, sırası ve orantısı vardır.
