Yeme bozuklukları, insanın yemek yeme, kilo ve vücut görünüşü ile ilgili düşünce ve davranışlarındaki aşırı rahatsızlık olarak tanımlanır. Daha çok genç kadınlarda, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde görülür. Ama çocuklar, yetişkin kadınlar ve erkeklerde bu problemleri geliştirebilir. Yeme bozukluklarının başlangıcı ergenlik döneminde veya erken erişkinlikte görülür. Araştırmalar da yeme bozukluğu olan kişilerin yüzde 95’inin 12 ila 25 yaşları arasında olduğu saptanmıştır. Ergenlerde görülen yeme bozuklukları fiziksel ve duygusal olarak yıkıcı olabilir. Aşırı kilo kaybı, fiziksel görünümdeki değişiklikler, yorgunluk, anksiyete ve depresyon gibi belirtiler gençler için tehlikeli ebeveynler için korkutucudur.
Yeme bozukluğu zihinsel bir sağlık problemidir. Yeme bozuklukları, anoreksiya, bulimia ve aşırı yeme bozukluğunu/tıkınırcasına yeme rahatsızlığını içerir. Yeme bozukluğu olan ergenler karamsar, endişeli veya depresif olma eğilimindedirler. Yeme bozukluklarından muzdarip olan çoğu ergen, bir problemleri olduğunu inkar etmektedir. Birçok durumda, yiyecekle olan ilişkilerinden başka her şeyi suçlama eğiliminde olabilirler. Yemek yeme, herkes için günlük yaşamın bir parçasıdır. Yeme bozukluğuna sahip bir ergen için yemek yememek, kilo almamak ya da alınan kilonun hemen verilmesi günlük yaşam uğraşı haline dönüşür. Zihinleri sürekli bu döngüyle meşgul olan ergenler için yemek yemek ciddi bir stres kaynağına dönüşür. Bir süre sonra ergenlerin günlük düşünceleri ve algıları yeme bozukluğu tarafından yönetilmeye başlar.
Ebeveynlerin belirti ve semptomları bilmesi önemlidir. Yeme bozukluğunun belirti ve semptomlarını öğrenmek söz konusu olduğunda, bu bozuklukların hem davranışsal hem de fiziksel semptomlarını ortaya koymak rahatsızlığı anlamamıza yardımcı olacaktır.
Yeme bozukluğunun davranışsal belirtileri:
- Yemekten kaçmak için bahaneler uydurma
- İhtiyacı olmadığı halde sürekli diyet yapmak
- Kilo vermek için aşırı spor veya egzersiz yapmak
- Gizlice yiyecek saklamak ve özellikle geceleri yalnız başına yemek yeme
- Kalorilere ve kalorik alımlara karşı yoğun ve takıntılı bir odaklanma
- Yemek yemenin beklendiği sosyal durumlara katılmaya karşı direnç gösterme
Yeme bozukluğunun fiziksel belirtileri:
- Sağlıksız kilo verme veya kilo alma
- Kabızlık veya kusma
- Açıkça görülen yorgunluk ve uykusuzluk belirtileri
- Düzensiz adet görme veya adet eksikliği
Toplum algısında genellikle yeme bozukluğunun genç kızlarda olduğu düşünülmektedir. Hem genç kızlar hem de genç erkekler yeme bozukluğundan muzdarip olabilir. Yeme bozukluklarının tehlikeleri göz önüne alındığında, erken müdahale çok önemlidir. Aslında amaç, uzun vadeli sağlık sonuçları ortaya çıkmadan önce, gelişiminin başlangıcında sorunu ele almaktır. Çözülmediği takdirde yeme bozuklukları kalıcı sağlık sorunlarına neden olabilir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Siyez DM. Yeme bozukluğu olan çocuklar ve ergenler etiyolojisi ile ilgili çalışmalar, müdahale, değerlendirme ve tedavi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2006;20:21-27
- Baş M, Kiziltan G. Relations among weight control behaviors and eating attitudes, social physique anxiety, and fruit and vegetable consumption in Turkish adolescents. Adolescence 2007; 42(165):167-178.
- Baş M, Aşçi FH, Karabudak E, Kiziltan G. Eating attitudes and their psychological correlates among Turkish adolescents. Adolescence 2004;39(155):593-599.
