Bazen ütüyü açık bırakmaktan, bazen arabayı kilitlemeyi unutmaktan veya işleri zamanında bitirememekten endişelendiğimiz oluyor. Bunlar hayatın akışında olan ve herkes için normal duygular. Neler olup bittiğini anlamak ve mevcut koşullarınızla başa çıkmak için neler yapabileceğinizi bilmek ise endişe ve kaygılarınızı kontrol etmenizi sağlayabilir.
Endişe, huzursuz hissetmeyi veya bir durumla aşırı ilgilenmeyi içerebilir. Yararlıdır ve işleyişinizi, problem çözmenizi, dikkatinizi ve motivasyonunuzu geliştirebilir. Endişenin ayırt edici özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir;
- Düşüncelerinizi içerir.
- Daha spesifik konularla ilgilidir.
- Gerçekçi bir duruma yöneliktir.
- Bir parça kaygı içerebilir.
- Bize, harekete geçmek için yol gösterir.
Kaygı ise stresli veya tehlikeli olarak algılanan durumlara verilen tepkidir. Bir seviyeye kadar yararlıdır ve bizim için motivasyon oluşturabilir ancak kontrol edilemeyen düzeyde bir kaygı, ciddi fiziksel ve psikolojik şikayetleri beraberinde getirir. Kaygının ayırt edici özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir;
- Duygularınızı içerir.
- Daha genel konularla ilgilidir.
- Her zaman gerçekçi bir tehlikeye yönelik olmayabilir.
- Yaygın olarak fiziksel belirtilerle (kalp çarpıntısı, mide bulantısı, terleme) beraber yaşanır.
- Yönetilmesi zordur.
- Hızlı bir şekilde gelir ve daha uzun sürer.
- Günlük yaşam aktivitelerini bozar.
Endişe ve kaygıyı bir spektrumun zıt tarafları olarak düşünebiliriz. Endişenizi, frene basıp onu kontrol altına alabildiğiniz sürece kaygıya dönüşmediğini söyleyebiliriz. Ancak kontrol altına almak daha zorsa, bu kaygıya geçtiğinin bir işareti olabilir.
Endişe ve kaygı arasındaki farkı göstermeye yardımcı olacak iki örnek:
➢ Endişe: Yavuz, arıları sevmiyor ve bu onu biraz endişelendiriyor. Etrafında bir arı gördüğünde veya vızıldadığını duyduğunda strese girer. Bu endişe onu harekete geçmeye sevk eder ve arıdan uzaklaşır. Ancak arı gidince endişesi ve stresi de gider.
➢ Kaygı: Yavuz’un arı korkusu, her yerde bir arı aramasına neden olur. Onları gördüğünde kalbi hızla çarpar, nefes darlığı ve kontrol edemediği panik duyguları hisseder. Bu hisler, arı gittikten sonra da devam eder ve hatta onun gündelik yaşantısını olumsuz etkileyebilir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
