Sevdiğimiz, değer verdiğimiz bir insan zor bir deneyim yaşarken veya acı çekerken çoğumuz ona daha şefkatli yaklaşma eğiliminde oluruz. Fakat kendimize gelince bu durum farklıdır. Kendi eksikliklerimize ve hatalarımıza daha acımasız ve eleştirel bir tutumla yaklaşırız.
Öz şefkat; yetersiz olduğumuz yanlarımız için kendimize saldırmak yerine, sevdiğimiz değer verdiğimiz bir insana davrandığımız gibi kendimize de şefkatle yaklaşabilme becerisidir.
Dr. Kristin Neff’e göre; Öz şefkat 3 temel bileşeni içerir.
Farkındalık, acımızı görmezden gelmek veya abartmak yerine, deneyimimizi daha dengeli bir farkındalık içinde ele almaktır. Kendi acımıza şefkatle yanıt verebilmemiz için önce içinde bulunduğumuz zorlayıcı deneyimden ne hissettiğimizi fark etmemiz gerekir, yani hissettiklerimizi yok saymak yerine “evet şu an benim için zor bir an” diyebilmektir.
Ortak insanlık duygusu, acılarımız tarafından yalnız ve yabancılaşmış hissetmektense, yaşam deneyiminde başkaları ile bağlantılı hissetmektir. Acı çekerken birçoğumuzun zihninde oluşan bazı düşünceler vardır. Bu düşünceler; “Neden ben?” “Bu neden benim başıma geldi?” gibi kendimizi yalnızlaştırıcı birçok soru zihnimizin derinliklerinde dolanır durur. Acı çektiğimiz yetmiyormuş gibi bir de kendimizi tüm dünyadan soyutlayıcı bir tutum içerisine gireriz. Öz şefkatli tutum kendimize zor anlarımızda ve acı çekerken yalnız olmadığımızı ve insan olduğumuzu hatırlatmayı içerir.
Öz nezaket, kendimize karşı eleştirel ve yargılayıcı olmaktansa, nazik ve anlayışlı olmaktır. “Şu anda neye ihtiyacım var?”, “Kendime bu zor anda nasıl yardımcı olabilirim?” sorularına odaklanır. Sevdiğimiz, değer verdiğimiz bir insana ihtiyacı olduğunda gösterdiğimiz sevgiyi, ilgiyi, anlayışı, şefkati ve nezaketi kendimize de gösterebilmektir.
Öz Şefkatin Bilimsel Kanıtları
- Öz şefkat zorluklarla başa çıkmamızda, dayanıklılığımızı arttıran güvenilir bir kaynaktır. Araştırmalar, kendine şefkat gösteren insanların; boşanma, travma veya kronik ağrı gibi durumlarla daha kolay başa çıkabildiklerini göstermektedir.
- Öz şefkat aynı zamanda diğer insanlarla olan ilişkilerimizi de olumlu etkiler. Araştırmalar, kendine şefkat gösteren insanların romantik ilişkilerinde daha ilgili, daha destekleyici ve daha affedici bir tutum içerisinde olduklarını göstermektedir.
- Öz şefkat iyi olma halimizi destekler. Araştırmalara göre, kendine şefkat gösteren insanlar daha çok yaşamdan memnuniyet duyuyorlar. Aynı zamanda kendilerini diğer insanlarla daha fazla bağlantıda hissediyor ve daha çok kendilerine güveniyorlar.
- Öz şefkati yüksek olan insanların kaygı, depresyon, stres, ruminasyon ve mükemmeliyetçilik seviyelerinde azalma görülmüştür.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Neff, K. & Germer, C. (2020). Öz Şefkatli Farkındalık Uygulama Rehberi. Diyojen Yayıncılık.
- Neff, K. (2021). Öz Şefkat. Diyojen Yayıncılık.
