Yönetimsel beceriler bireyin çoklu görevleri organize etmesi, amaç ve önceliklerini belirlemesi, belirli uyaranları engellemesi ve dolayısıyla dikkatini sürdürmesidir. Aslına bakılırsa çocukluk çağında öğrendiğimiz bir hayat becerisidir. Her gün gerçekleştirdiğimiz aksiyonların temelini oluşturur. Duş almaktan giyinmeye, okul için hazırlanmaktan ödev yapmaya, yönetici işlev plan yapmamıza, hayatımızı organize etmemize, duygularımızı kontrol etmemize yardım eder ve hatalarımızdan öğrenmemizi sağlar. Ayrıca, bilgiyi değerlendirmemize, bir çözüm ortaya çıkarmamıza ve buna göre planı yürütmemize de olanak sağlar.
Çocuk yönetimsel beceriler ile duygu, düşünce ve davranışlarında öz denetim sağlar. Sosyal yaşam içerisinde diğerleriyle empati kurar, sağlıklı iletişim geliştirir ve problemlerle yapıcı şekilde başa çıkar. Birey bu sayede değişime daha kolay uyum sağlar, stresle başa çıkabilir ve daha kolay motive olur. Uygun davranışı seçme ve başlatma, doğru muhakemede bulunma becerileri gelişir. Çok yönlü düşünebilir, olumlu ve olumsuz yanları görebilir. Sonuçları değerlendirebilir, öngörüde bulunabilir. Strateji geliştirme, ileriyi planlama, zamanı organize etme becerileri gelişir.
Bazı çocuklar yönetimsel becerileri kolayca öğrenirken bazıları için uygun aksiyonu seçmek, zaman yönetimi becerileri geliştirmek ya da aksiyonlarının sonuçlarının ne olabileceğini sezmek daha zor olabilir. Yetersiz yönetimsel beceriye sahip çocuklar sıklıkla basit görevler için sürekli yardıma ihtiyaç duyar, mesela sırt çantalarını okul için hazırlamak gibi. Üzerinde gayretle çalıştıkları ödevlerini teslim etmeyi unutabilirler ya da karar vermekte zorlanabilirler çünkü kararın artıları ve eksilerini tartarken zihinsel gerginlikle birlikte çıkmaza girerler.
Yönetimsel becerileri geliştirmek çocuklara organizasyonel ve devam etme/tamamlama ile ilgili yaşadıkları zorluklar ile baş edebilmeleri için yardımcı oluyor. Çocuklarda yönetimsel becerileri geliştirebilmek için bazı çözüm yolları vardır. Bunlar;
Kontrol Listeleri: Kontrol Listeleri yönetimsel fonksiyon bozukluğu olan bir çocuk için görevleri çok daha kolay hale getirebilir. Sıklıkla bu çocuklar işin takibini yapamaz çünkü işi tamamlamak için yapılması gereken adımları gözünde canlandıramaz, fakat bir kontrol listesi gerekli her şeyi önlerine koyar. Her şey için bir kontrol listesi oluşturulabilir. Örneğin, eğer çocuğunuz sürekli otobüsü kaçırıyorsa, evden çıkmadan önce yapması gereken şeylerin bir listesini yapabilirsiniz. Bu onların yaptıkları şeye kafa yormalarını ve daha sonra ne yapmaları gerektiğine karar vermeye çalışmalarını elimine etmiş olur.
Planlayıcılar: Çocuğunuza bazı şeyleri yazmayı öğretin. Kimse her şeyi hatırlayamaz ve planlayıcılara ya da kontrol listelerine not almak unutulmayacağını sağlama almış olur.
Rutin haline getirin: Bu özellikle daha büyük çocuklar için iyidir. Göreve başlamak için bir saat ve bitirmek için de bir zaman sınırı belirleyin. Görevleri çocuğunuzla birlikte ayrıntılı olarak işleyin, böylece bir görevin ne kadar sürdüğüne yönelik bir farkındalık kazanabilirler ve böylece zamanlarını daha iyi planlamaları mümkün olur. Örneğin, bir çocuğun okuduğu bir kitap hakkında rapor hazırlaması 30 dakika sürebilir, fakat kitabı bitirmek için 3 güne ihtiyacı olduğunu düşünmemiş olabilir. Bir görevin her aşamasını düşünmeyi öğrenmek organizasyonel becerilerin gelişmesine yardımcı olur ve çocuğun A görevinin B görevinden önce geldiğini öngörmesine yardımcı olur. Kitap raporu örneğinde, bir çocuk bir kitabı seçme görevini ve raporu yazma görevini düşünebilir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Leana Taşcılar, M. & Cinan, S. (2012). Üstün-Zekalı ve Normal-Zekalı Çocuklarda Yönetsel İşlevler: Londra Kulesi Testi. Psikoloji Çalışmaları, 32 (1) , 13-30 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iupcd/issue/9436/118063
- Çakıcı, A. (2021). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Planlama Becerisi ve Ahlaki Olgunluklarına Popüler Oyunların Etkisi . Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10 (3), 998-1019 . DOI: 10.30703/cije.766834
- Büyükkaymaz. M., Yıldız-Bıçakçı, M. (2021) Yürütücü İşlevler. Nobel Yayınları, Ankara. Dawson, P., & Guare, R. (2012). Coaching students with executive skills deficits: Guilford Press
