Mindfulness Batı’daki psikoterapi uygulamalarında yöntem olarak ilk kez 1980’li yıllarda Jon Kabat-Zinn tarafından kullanılmıştır. Bu başlatıcı hareketle etkili ve kapsamlı çok sayıda terapi modelleri geliştirilmiştir. Bunlardan en çok bilinenleri de Bilinçli Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi ve Kabul ve Kararlık Terapisidir (Hayes, Strosahl ve Wilson, 1999; Linehan 1993; Segal, Williams ve Teasdale, 2002). Günümüzde mindfulness ve mindfulness temelli yaklaşımlar dünya üzerinde hem klinik alanda hem de günlük yaşamda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu yaklaşımlarla danışanların farkındalık düzeyini arttıran çeşitli teknik ve meditasyonlar kullanılmaktadır.
Mindfulness (Bilinçli Farkındalık) Nedir?
Jon Kabat-Zinn Bilinçli farkındalığı “Dikkati belirli bir şekilde şimdiki ana yönlendirmek ve şimdiki anda olanları acele ile yargılamadan, açık ve kabul eden bir tutumla fark etmek” olarak tanımlamıştır. Bilinçli farkındalıkta önemli olan üç adım vardır. İlk adım dikkattir ama dikkat bizi tek başına bir yere götürmeyebilir, ikinci olarak niyet önemlidir. Mindfulness sadece dikkati yöneltmek değil, dikkati belirli bazı tutumlarla yöneltebilme becerisidir. Bu tutumlar; yargısızlık, sabır, başlangıç zihni, güven, çabasızlık, kabul ve bırakmaktır (Kabat- Zinn & Hanh, 2009).
Mindfulness temelli yaklaşımlar kimlere uygundur?
Mindfulness uygulamaları çeşitli sağlık nedenlerinden dolayı özellikle biyolojik kaynaklı ağrısı olan kişilerde destekleyici olarak kullanılmaktadır. Özellikle kanser tanısı almış kişiler, kalp rahatsızlığı yaşayan hastalar, diyabet tanısı almış kişiler olarak sıralayabiliriz. Bunun dışında migren, fibromiyalji sendromu, çölyak hastalığı, cilt ve doku hastalıkları, kronik yorgunluk, hassas bağırsak sendromu tedavilerinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Yapılan binlerce araştırma mindfulness’ın acıyı ve acıya verdiğimiz duygusal reaksiyonu azalttığını, zihinsel ve bedensel iyi oluş halini ise arttırdığı ve günlük hayattaki kaygı, stres ve depresyonla başa çıkmakta bireylere yardımcı olduğunu belirtmektedir. Klinik alanda bilinçli farkındalık temelli müdahalelerin mevcut depresif semptomlar, anksiyete semptomları, yeme bozukluğu ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi çeşitli psikolojik sorunlar üzerinde de faydalı olduğu kanıtlanmıştır.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Kabat-Zinn, J., & Hanh, T. N. (2009). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Delta.
- Atalay, Z. (2018). Mindfulness: şimdi ve burada bilinçli farkındalık. Psikonet Yayınları.
- Çatak, P. D., & Ögel, K. (2010). Farkındalık temelli terapiler ve terapötik süreçler. Klinik Psikiyatri, 13(1), 85-91.
