Bilinçli farkındalık (mindfulness), temelini Doğu meditasyon geleneğinden alan bir dikkati yönlendirme yoludur; fakat Batı kültüründe de artarak uygulanmaya başlanmıştır (Kabat ve Zinn, 2000). Jon Kabat-Zinn bilinçli farkındalığı “Dikkati belirli bir şekilde şimdiki ana yönlendirmek ve şimdiki anda olanları acele ile yargılamadan, açık ve kabul eden bir tutumla fark etmek” olarak tanımlamıştır. Bilinçli farkındalıkta önemli olan üç adım vardır. İlk adım dikkattir ama dikkat bizi tek başına bir yere götürmeyebilir, ikinci olarak niyet önemlidir. Mindfulness sadece dikkati yöneltmek değil, dikkati belirli bazı tutumlarla yöneltebilme becerisidir. Bu tutumlar; yargılarımızı fark etmek, sabır, şefkat, başlangıç zihni, anda kalabilme, kabul ve akışına bırakmaktır (Kabat-Zinn & Hanh, 2009).
Bilinçli farkındalığın, iyi oluşla ilişkisinin yüksek olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bilinçli farkındalık düzeyinin yüksek olması; ruhsal sağlığın iyi olmasını, ilişki doyumunun yüksek olmasını ve acıyla etkili başa çıkabilmeyi sağlar (Brown vd., 2007).
Bilinçli farkındalık duyguları düzenlemede etkilidir (Koole, 2009). Bilinçli farkındalık, bireylerin kendi ve başkalarının duygularını doğru bir şekilde algılamalarına ve düzenlemelerine yardımcı olur. Bilinçli farkındalığın doğasında olan kendini düzenleme, duygusal zekanın duyguları yönetebilmesi ile ilgilidir. Duyguların farkına varma, duyguları kullanmayı kolaylaştırır (Schutte ve Malouff, 2011).
Bilinçli farkındalık, pek çok farklı gruba yönelik uygulamalı tekniklere zemin oluşturmaktadır. Araştırmalar bu tür uygulamalı tekniklerin stres ve depresyonun yanı sıra; bağımlılık tedavilerinde ve bağımlılığın nüksetmesinin önlenmesinde, psikolojik kırılganlığın azaltılmasında, psikolojik dayanıklılığın arttırılmasında, travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde ve kaygı yönetimi gibi birçok başka alanda etkin birer yöntem olduğunu göstermektedir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Turkish Psychological Counseling And Guidance Journal, 7(47), 17-31.
- Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160).
- Arslan, I. (2018). Bilinçli farkindalik, depresyon düzeyleri ve algilanan stres arasindaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 73-86.
- Atalay, Z. (2018). Mindfulness: şimdi ve burada bilinçli farkındalık. Psikonet Yayınları.
