Çocuklar yaşantılarında neler olup bittiğini daha çok oyun yoluyla ifade ederler. Oyun çocukların dilidir.
Oyun çocuklar için kendilerini ifade etme, duygularını paylaşma, kendi yaşamındaki ikilemleri, çatışmaları, kendini nasıl algıladığı ve çözümü nasıl bulduğudur.İnsan beyni üç katmandan oluşur. Yeni beyin, orta beyin, ilkel beyin. İlkel beyin daha çok yemek yemek, kendimizi tehlikeden korumak, kendimizi savunmak, en ilkel ihtiyaçlarımızı yöneten yerdir.Aslında doğduğumuz andan itibaren oyun oynama isteği ilkel beynin kendisinden çıkmaktadır. Gelişen bölgelerimiz oyunu daha yapılandıran, değiştiren, başka bir anlam katan yerler.
İnsan beyni sağ ve sol olarak, davranış ve düşünme biçimine göre ikiye ayrılır. Sağ lob yaratıcılık sol lob ise mantıktır.Bu yüzden ilk sağ lobumuz gelişmeye başlıyor.Beyin neyi tekrar tekrar tecrübe ederse orayı geliştirmiş oluruz.
Çocuklar için hayatının her alanında oyun var. Oyun çocukların tecrübe ettiği yaşantıların duygularını dışa vurdukları bir araçtır. Çocuklar oyun ile yeni becerilerini ona bir anlam ifade eden bir şekilde tekrar tekrar pratik ederler ve öğrenirler.
Oyun çocuğun dili oyuncak ise çocuğun dünyasıdır. Yetişkin hayatının provasıdır.
Çocuklar kendisini duygusal olarak etkileyen bir durum olduğunda bunu sözel olarak ifade edemezler. Bu noktada oyun yoluyla onların deneyimlerinin onlar için ne anlama geldiğini metaforik ya da sembolik yöntemlerle daha iyi gösterirler. Çocuklar 2 yaşından itibaren sembolik oyun oynamaya başlarlar. Sembolik oyun daha çok -mış gibi yapma durumu içerir ve dünyasını, yaşantısının içerisindeki rolünü canlandırmayı içerir. Metafor becerisi de bu dönemde gelişir.
Metafor ise bir şeyi başka şey ile benzetmeye, anlatmaya yarayan mecazlardır. Oyuncaklarda ise her oyuncağın ve oyunun metaforik anlamlarını okumaktır. Eğer bir oyun üst üste oynanıyorsa orda anlatmak istediği onun için yaşamında önemli bir şeyi anlatmaya çalışıyor olabilir. Çocuk oyun esnasında herhangi bir sembolik ifadeyi kullanma konusunda ne kadar tutarlı olursa, o sembolik ifade o kadar geçerlilik kazanır (Norton, 2009). Çocuklar söyleyemedikleri şeyleri daha çok metafor üzerinden ifade etmeye çalışırlar.
Örneğin; Sıradan bir misket aile üyelerini temsil edebilir ve zorlandığı ya da zorbalığa uğradığı yerleri canlandırıyor olabilir.
Self obje; kendisini temsil eder. Evden getirdiği en sevdiği ayıcık self objesi. Ayıcığa ne oluyorsa oyun sırasında çocuğa da o oluyordur.
Terapistin çocuğun oynadığı oyuna anlam vermesi, metaforlarını okuması, metaforu oyun sürecine entegre etmesi çocuğun kendini ifade ettiği, zorlandığı, yaşantı deneyimlerini yüzleşerek baş etmelerini güçlenmesine ve çözümler bulmasına yardımcı olur.
Terapi de öncelikle ilk sırada ilişkinin oluşturulması, çocuğun güvenmesi ve ilişki kurması gerekir. İlişki kurulduktan sonra çocuk oyunu sürecinde kendi yaşantılarının rollerini sergiler, oyun sayesinde fantezileri ve gerçekler arasında bir köprü oluşturur, düşüncelerini geliştirir ve tecrübeler edinir, travmatik deneyimlerini yeniden yapılandırmalarını sağlar ve terapist bu noktada çocuğu destekler, duygusal ve davranışsal olarak çocuğu kabul eder, oyun yoluyla kendisini ifade etmesine olanak sağlar, cesaretlendirir ve güven verir.
Çocuklar kişisel güçlerini yeniden kazandığı andan itibaren, daha sosyal ve üretken olmaya başlarlar. Bu yetkinlik kimlik algısı oluşturup, gelişimsel dönemlerine uyum sağlamalarına yardımcı olur.
Örneğin; Bir çocuk kendi oyun terapistine şöyle söylemiştir: ‘ Senin oyuncaklarınla konuşmak bana çok şey öğretti’ (Fields, 2009). 3 yaşındaki başka bir çocuk ise ‘ hiç ama hiçbir şey, bana oyuncaklar kadar yardım edemez’ diyerek diğer çocuğun deneyimini desteklemiştir (Cargill,2010). Terapide oyuncak ya da roller bastırılmış ihtiyacı, duygusal ya da fiziksel yoksunluğu ifade edebilir.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Cargill, H. (2010). Personal Communication, Edina, MN.
- Çoban, B. & Nacar, E. (2010). Okul öncesi eğitimde eğitsel oyunlar, oyunlar-rontlar-saymacalarşiirler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Fields, J. (2009). Personal Communication, Longmont, CO.
- Landreth, G. ve Bratton, S., (1999). Play Therapy” ED430172.
- Norton, B. & Norton, C. (2010). The symbolic meaning of roles expressed in experiential play therapy
- Norton, B. (2009). Understanding the Use of Metaphors in Experiential Play Therapy. Paper presented at the Colorado Association for Play Therapy Conference. Denver, Colorado.
- Norton, B. (2007). Tracking Trauma Responses in Play Therapy. Presented at the Colorado Association for Play Therapy Conference. Denver, Colorado.
- Norton, C. & Norton, B. (2002). Reaching children through play therapy: An experiential approach. Denver, CO: White Apple Press.
- Öğretir, AD. (2008). Oyun ve Oyun Terapisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:22, s.94-100.
- The Journal of the International and UK Societies of Play and Creative Arts Therapies.Winter, pp. 1116.
