Seçim, insan hayatının temel bir sürecidir; günlük hayatta ve hayatımız boyunca, bir insan olarak kendimiz için yaptığımız seçimlerle ve başkaları tarafından yapılan seçimlerle varızdır. Gençlik yaşamla ilgili önemli kararların alındığı bir dönemdir. Aynı zamanda bir yetişkin olma aşamasıdır. Genç insanlar kişisel planlarını yaparken geçmiş yaşantılarından, sosyal, ekonomik durumlarından, aile ve arkadaş çevrelerinden ciddi şekilde etkilenirler. Kariyer hazırlığı, gençlerin yaşam planlamasında dikkate alması gereken temel planlardır. Bu konu geçiş döneminde yani ergenlik ve yetişkinlik dönemi arasında olan insanlar için önemlidir, çünkü nitelikli bir kariyer onların sosyal ve ekonomik açıdan bağımsız olmalarına izin verir. Bu süreçte gençler mesleki prototipler ile kendi rol ve becerileri arasında nasıl bir bağlantı kuracağı sorusuyla karşı karşıya kalır. Bununla birlikte kariyer seçimi artık daha fazla önem gerektiren bir konu olmuştur. Çünkü, hızla gelişen ve değişen teknolojiler bazı geleneksel meslek gruplarını ortadan kaldırmış ve farklı alanlarda uzmanlık gerektiren yeni mesleklerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bireylerin tüm yaşamlarını etkileyecek olan bu seçimi yaparken, onu etkileyen tüm faktörleri araştırmak gerekir. İşte bu noktada erken dönem kariyer kararı verme, eğer gençler başarılı olmak istiyorlarsa, kritik önem taşır. Bu karar, bazı müfredat dışı etkinliklere katılmayı içerebilir; bir spor veya topluluk grubunda liderlik rolü; hedeflenen alanda profesyonellerle etkileşim kurmak ve etkileşimde bulunmak için profesyonel bir birliğe katılmak ya da gönüllü çalışma veya ilgili iş tecrübesi için bir staj üstlenmek gibi.
Gencin kariyer tercihinde ailenin de çok büyük bir etkisi vardır. Ailenin ekonomik olanakları ile kültür düzeyinin, gencin kariyer seçimini olumlu veya olumsuz yönde etkilediği bir gerçektir. Araştırmalar, ekonomik ve kültürel düzeyi yüksek olan ailelerde gençler, yetenek ve ilgileri doğrultusunda kariyer seçme şansına sahip olabilmekte, ailelerinden destek görmektedirler. Ekonomik ve kültürel olanakları elverişsiz olan ailelerde gençler, kısa zamanda büyük kazanç getireceği veya itibar sağlayacağı düşünülen bir kariyere yönlendirilmektedirler.
Gençlerde kariyer seçiminde bir diğer önemli etkende çevredir. Yapılan araştırmalarda, yetenek ve beceri gibi bireysel özelliklerle, kuvvetli ve sürekli ilgi ve isteklerin kariyer tercihlerinde rol oynadıkları görülmüştür. Ekonomik düzeyi yüksek olan ve işsizlik sorununun büyük olmadığı ülkelerde, kişisel zevklerin meslek seçiminde etkili bir faktör olduğu saptanmış, ekonominin az gelişmiş olduğu ülkelerde, yüksek bir kazanca, devamlı ve güvenilir bir işe sahip olma isteğinin, meslek seçiminde birinci planda rol oynadığı belirlenmiştir. Para ve mevki hırsı, kolay ve zahmetsiz bir iş bulma arzusu, başarıya götüren en kısa yolu seçme isteği, ailesine kendini kanıtlama ihtiyacının da zaman zaman genci yönlendirdiği ortaya çıkmıştır.
Kısaca, Gençlerin seçecekleri kariyer, öncelikle yeteneklerine ve ilgilerine uygun olmalıdır; kariyerin getireceği para en son basamakta düşünülmelidir. Kariyer seçimi sırasında, yerinde bir karar alabilmek için gence düşen bazı önemli noktalar vardır. Bunlar; gencin kendini tanıması ve kendi özellikleri ile yapacağı kariyer planı arasında ki uygunluğu araştırmaktır.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Bacanlı, F. (2012). “Kariyer Karar Verme Güçlükleri ve Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançların İlişkisi” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37).
- Özyürek, R. ve Atıcı, M. K. (2002) “Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi Kararlarında Kendilerine Yardım Eden Kaynakların Belirlenmesi” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 17(2), 33-43.
- Yanıkkerem E., Altınparmak, S. ve Karadeniz, G. (2004). “Gençlerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler ve Benlik Saygıları”, Nursing Forum Dergisi, 7(2) :61- 62.
