Ceza ve disiplin arasındaki fark oldukça büyüktür, ancak birçok insan hala bu ikisini birbirine eş tutmaktadır. Bakım verenlerin, farkı anlamaları ve disiplini nasıl sağlayacaklarını öğrenmeleri önemlidir. Çünkü, çocukların davranışlarına verdikleri tepkiler uzun vadede çocuk gelişimini etkilemektedir.
İki kelimenin kök anlamlarını paylaşarak farkı aktarmak mümkündür: Disiplin “öğretmek” anlamına gelirken, ceza “düzeltmek veya acı vermek” anlamına gelir. Bakım verenlerin farkı anlamalarına yardımcı olmak için aşağıda bazı ek önemli noktalar sıralanmıştır.
Disiplin
Davranış üzerinde uzun vadeli etkisi vardır.
Model olma, geri bildirim ve koçluk yoluyla öğretir.
Becerilerin geliştirilmesine odaklanır.
Olumlu niyeti varsayar ve çocuğun içsel iyiliğini görür.
Sonuç olarak, çocuk, gelişimsel olarak uygun beklentileri karşılamak için yeni beceriler öğrenir.
Ceza
Davranış üzerinde kısa vadeli etkisi vardır.
Korku, tehdit, terk etme ve/veya acı üzerinden öğretir.
Hatalara odaklanır.
Negatif niyeti varsayar ve genellikle yargılamayı içerir.
İlgisiz, olumsuz sonuçları içerebilir.
Sonuç genellikle çocuğun kaçması ve/veya utanması olabilir.
Belirtildiği gibi, ceza istenmeyen davranışı anlık olarak sonlandırabilir, ancak genellikle uzun vadede etkili olmaz. Bakım verenler, özellikle fiziksel cezanın (dayak gibi) zararlı etkisi konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Araştırmalar, fiziksel cezanın kalıcı olumlu davranış değişikliği elde etmede etkili olmadığını ve aslında tam tersi etki yaptığını göstermektedir. Fiziksel cezaya maruz kalan çocukların daha fazla olumsuz davranış sergilediği görülmektedir. Ayrıca, utanma veya aşağılamayı tetikleyen sert sözlü ceza da zarar verici olabilmektedir.
Pozitif ebeveynlik yaklaşımları, bakım verenlere cezanın “öğretme” konusunda yardımcı olmadığını göstermektedir. Pozitif disiplin, çocuğun gelişimini anlama ve yetişkinlerin öz düzenlemesini yapması anlayışına dayanmaktadır.
Çocuk davranışlarını yönlendirmek için bazı olumlu stratejiler şunlardır:
Beklentilerin gelişimsel olarak uygun olduğundan emin olun.
İstenen davranışlar konusunda model olun.
Çocuklar istenen şekilde davrandığında fark edin ve takdir edin (“onları yakalayın”).
Sınırları ve beklentileri net bir şekilde belirleyin.
Sınırları koruyun ve duygular için yer açın.
İstenmeyen davranışları görmezden gelin (güvenli olduğu sürece) ve çocuğu yönlendirin.
Bakım verenlerin yeterli kaynak ve araçlara sahip olması çocukları geliştirir. Pozitif ebeveynlik yaklaşımları, çocukların öğrenmesi, büyümesi ve gelişmesi için güçlü bir temel oluşturur.
Kaynak
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/on-babies/202301/discipline-vs-punishment
